نگاهی به آثار ماندگار زنده یاد محمود فرشچیان در موزه حرم مطهر رضوی | جلوه‌های آسمانی در آستان رضا (ع)
زنده یاد استاد محمود فرشچیان، یکی از بزرگ‌ترین هنرمندان دوران معاصر بود؛ هنرمندی پرتلاش و پرکار که در طول نزدیک به یک قرن زندگی، آثار هنری ماندگاری را خلق کرد.
به گزارش شهرآرانیوز؛ زنده یاد استاد محمود فرشچیان، یکی از بزرگ‌ترین هنرمندان دوران معاصر بود؛ هنرمندی پرتلاش و پرکار که در طول نزدیک به یک قرن زندگی، آثار هنری ماندگاری را خلق کرد. استاد فرشچیان با بهره گیری از آموزه‌های هنر مدرن جهان و تلفیق آن با هنر ایرانی و مفاهیم شیعی، و با عشق و ارادتی که به خاندان عصمت و طهارت (ع) داشت، هنر تصویرگری را به عرصه روایتگری اهل بیت (ع) وارد کرد.
آثار ایشان، در کنار کتیبه‌های ترجیع بند محتشم کاشانی و اشعار دیگر شاعران آیینی، دل‌های عاشقان اهل بیت (ع) را بیش از پیش به آموزه‌های معنوی مکتب تشیع پیوند زد. استاد فرشچیان با خلق دو اثر جاودان در طراحی ضریح مطهر امام رضا (ع) و امام حسین (ع)، نام خود را در شمار خادمان و واقفان ائمه معصومین (ع) ماندگار کرد.
البته ایشان این ارادت را به شیوه‌ای دیگر نیز ابراز کرد. در حرم مطهر رضوی و در گنجینه آثار موجود در موزه حرم، تالاری به نام استاد فرشچیان ایجاد شده که در آن، تعدادی از آثار ماندگار شیعی و مذهبی وی در معرض نمایش عموم قرار گرفته است. این مجموعه شامل هجده اثر نفیس هنری است؛ هفده اثر با دستان و قلم استاد فرشچیان خلق شده و یک اثر نیز از گنجینه خانوادگی ایشان در بخشی از موزه قرآن حرم مطهر نگهداری می‌شود.
از میان این تابلو‌های نفیس، برخی برای عموم شهرت بیشتری دارند و برخی دیگر کمتر شناخته شده‌اند؛ موضوعی که ریشه در پرکار بودن و سال‌ها فعالیت مستمر استاد فرشچیان در عرصه خلق آثار هنری دارد. آن گونه که از شاگردان ایشان نقل شده، استاد ارادت خاصی به امام رضا (ع) داشته و در خلق آثار مذهبی، همواره با وضو و توسل به اهل بیت (ع) کار می‌کرده است. میز کار خود را رو به قبله قرار می‌داد و هرگاه احساس می‌کرد گرهی در کار وجود دارد، دو رکعت نماز می‌خواند و توسلی می‌جست تا گره از کار گشوده شود.
برخی از آثار خلق شده توسط استاد فرشچیان با الهام از آیات قرآن و روایات ترسیم شده‌اند و به همین دلیل، توانسته‌اند ارتباطی عمیق و معنوی با مخاطبان برقرار کنند. پیکر استاد فرشچیان که در روز ۱۸ مردادماه دار فانی را وداع گفته است، با حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و جمعی از هنرمندان و مردم اصفهان، عصر امروز در اصفهان تشییع و بنا به وصیت او، در آرامگاه صائب تبریزی به خاک سپرده می‌شود. به این بهانه، نگاهی داریم به آثار موجود در تالار استاد فرشچیان در موزه حرم مطهر‌رضوی.
ستایش پروردگار
محمود فرشچیان تابلوی «ستایش پروردگار» را در سال ۱۳۹۰ با تکنیک آکریلیک روی مقوا و با ابعاد ۸۰ در ۱۰۰ سانتی متر کشید و در سال ۱۳۹۱ به موزه اهدا کرد. استاد در این اثر، جمع زیادی از مخلوقات اعم از انسان و جن و فرشته و حیوانات مختلف را در حال ستایش پروردگار هنرمندانه به تصویر می‌کشد.
او در «ستایش پروردگار» نوری را به تصویر می‌کشد که در نقطه فوقانی وجود دارد که جهت حرکت مخلوقات به سمت آن جریان دارد که گویی همه مخلوقات دستان خود را به سوی آن منبع نور دراز کرده‌اند. از منظر او این تصویر، تجلی بصری آیه شریفه «یُسَبِّحُ لِلَّهِ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الْأَرْضِ» است که با تعابیر گوناگون در قرآن کریم آمده است.
پنجمین روز آفرینش
استاد فرشچیان تابلوی «پنجمین روز آفرینش» را در سال ۱۳۵۲ با تکنیک آکریلیک روی مقوا و با ابعاد ۷۰ در ۱۰۰ سانتی متر ترسیم میکند. این اثر
از نخستین آثار اوست که در سال ۱۳۶۹ به موزه حرم مطهر اهدا شد. استاد این اثر را مبتنی بر آیات قرآن کریم درباره مراحل شش گانه آفرینش جهان خلق میکند که به پنجمین روز خلقت، یعنی خلقت پرندگان و آبزیان اشاره دارد. در مرکز این تابلو، نوری وجود دارد که مخلوقات روز پنجم، در اطراف آن حرکت می‌کنند.
اولین پیام
فرشچیان در سال ۱۳۷۹ تابلوی «اولین پیام» را با تکنیک آکریلیک روی مقوا و در ابعاد ۶۱.۳ در ۸۸.۵ سانتی متر به اجرا می‌رساند و در همان سال به آستان قدس رضوی اهدا میکند. استاد در این تابلو، بعثت پیامبر رحمت، حضرت محمد (ص)، در غار حرا را ترسیم میکند.
او در اثرش نوری از دستان پیامبر در بیرون از فضای غار را ترسیم میکند که ادامه نام مبارک «محمد» است. استاد با کشیدن چهره پیامبر (ص) در هاله‌ای از نور مخاطب را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
معراج
«حرکت پیامبر به سوی نور الهی با همراهی سایر مخلوقات» را استاد فرشچیان با رنگ آبی در اثری به نام «معراج» به زیبایی به تصویر می‌کشد.
این تابلو، نمایی از معراج پیامبر (ص) را ترسیم کرده و ایشان را سوار بر اسب براق به نمایش می‌گذارد.
او «معراج» را در ۱۳۹۲ با تکنیک آکریلیک روی مقوا و در ابعاد ۸۰ در ۱۰۰ سانتی متر ترسیم و در سال ۱۳۹۳ به موزه اهدا میکند.
آسمان چهارم
«آسمان چهارم» از آثار تأثیر گذار استاد فرشچیان است که در این اثر، تعدادی از ملائک را در حال تسبیح خداوند، هنرمندانه و خلاقانه به تصویر می‌کشد.
او این تابلو را در سال ۱۳۹۴ با تکنیک آکریلیک روی مقوا و در ابعاد ۱۲۳ در ۱۴۳ سانتی متر ترسیم و در همان سال به موزه آستان قدس رضوی اهدا میکند.
پناه
تابلو «پناه» از دیگر آثار استادفرشچیان داستانی متفاوت دارد.
این اثر، تنها اثر موجود در تالار اوست که در کنار تاریخ شمسی، تاریخ قمری نیز با امضای استاد نقش بسته و بر این اساس، یکی از آثاری است که در شب قدر و شب شهادت امیر مؤمنان علی (ع) رقم خورده است.
استاد فرشچیان در حاشیه این تابلو نوشته است: «در نهایت اخلاص ساخته شد؛ بیست و یکم رمضان المبارک ۱۳۹۷» این تابلو بر خلاف بسیاری از تابلو‌های استاد که از تنوع رنگ فراوانی در زمینه برخوردار است، زمینه‌ای ساده دارد و نقاش بنا داشته که در آن، سادگی امیر مؤمنان (ع) را به تصویر بکشد.
او امیر مؤمنان (ع) را در نقطه اوج اثرش قرار داده و کودکانی را که به ایشان پناه آورده‌اند به زیبایی ترسیم کرده است. «پناه» در سال ۱۳۵۶ و با تکنیک آکریلیک روی مقوا، در ابعاد ۵۰ در ۷۳ سانتی متر ترسیم و در سال ۱۳۷۱ به موزه اهدا شده است.
کوثر
تابلوی «کوثر» از آثار استاد است که نشان از سوره مبارکه کوثر و تمثال مبارک حضرت زهرا (س) دارد. او در این اثر، نام حضرت زهرا (س) را با نوری پیوند می‌زند که به نام حضرت علی (ع) ختم می‌شود.
او در فضای پایینی اثرش، افراد زیادی را می‌کشد که تلاش می‌کنند خود را به آن منبع نور برسانند. افرادی که شعاعی از نور نصیب آنها شده، گویا هدایت شدگان هستند.
اثر «کوثر» در سال ۱۳۸۶ توسط این هنرمند اصفهانی با تکنیک آکریلیک روی مقوا و در ابعاد ۸۰ در ۱۰۰ سانتی متر ترسیم و سه سال بعد به موزه اهدا می‌شود.
پرچمدار حق
تابلوی «پرچمدار حق» از دیگر آثار استاد فرشچیان درباره قیام عاشوراست. او در این اثرش اسبی را به تصویر می‌کشد که در غیاب یاران و همراهان، پرچم سبز برافراشته‌ای را نگه داشته و نگذاشته این پرچم بر زمین بیفتد.
این هنرمند فقید این اثر را در سال ۱۳۸۹ با تکنیک آکریلیک روی مقوا و در ابعاد ۷۱ در ۱۰۰ سانتی متر می‌کشد و در سال ۱۳۹۰ اهدا میکند.
هدیه عشق
تابلوی «هدیه عشق» از آثار تأثیرگذار عاشورایی استاد فرشچیان است که در آن به شهادت علی اصغر (ع) طفل شیرخواره سیدالشهدا (ع) می‌پردازد. او در اثرش از رنگ‌های ساده بهره میگیرد تا ذهن بیننده را به شدت متأثر و جلوه‌هایی از روضه‌های روز عاشورا را یادآوری کند. فرشچیان طفل در دستان سیدالشهدا (ع) را به گونه‌ای می‌کشد که گویا آن حضرت، هدیه‌ای را به درگاه الهی تقدیم میکند. استاد «هدیه عشق» را در سال ۱۳۸۱ با تکنیک آکریلیک روی مقوا و با ابعاد ۷۲ در ۹۵ سانتی متر ترسیم و در سال ۱۳۸۲ به موزه اهدا میکند.
عرش بر زمین
تابلوی «عرش بر زمین» از دیگر آثار عاشورایی استاد فرشچیان است که لحظات پس از شهادت غریبانه سیدالشهدا (ع) را به مخاطبش یادآوری میکند. این اثر یادآور روایاتی است که بیان میکند آسمان‌ها هم در شهادت امام حسین (ع) گریه کردند و به تعبیری، عرش الهی در این مصیبت بزرگ به زمین آمده است. تصویر خلق شده استاد در این اثر نشان دهنده حس معنوی و روحانی است که در آن حضور خداوند احساس می‌شود. او «عرش بر زمین» را در سال ۱۳۹۵ با تکنیک آکریلیک روی مقوا اجرا و در سال ۱۳۹۶ اهدا میکند.
عصر عاشورا
«عصر عاشورا»، مشهورترین اثر استاد فرشچیان در ترسیم واقعه عاشوراست. رنگ‌های ساده زمینه اثر در کنار طراحی خاصی که از اهل بیت (ع) در کنار اسب سیدالشهدا (ع) ثبت شده، جلوه‌ای از واقعه عاشورا پس از شهادت امام حسین (ع) است. تابلویی که به یکی از نماد‌های روز عاشورا مبدل شده است. در این طرح، اسب سیدالشهدا (ع) شهادت آن حضرت را به اهل بیت (ع) خبر می‌دهد.
فرشچیان «عصر عاشورا» را در سال ۱۳۵۵ با تکنیک آکریلیک روی مقوا و در ابعاد ۷۳ در ۹۸ سانتی متر می‌کشد ودر سال ۱۳۶۹ به موزه حرم مطهر اهدا میکند که به عبارتی اولین اثر استاد در موزه حرم مطهر رضوی است.
شام غریبان
«شام غریبان» از جمله آثار عاشورایی استاد فرشچیان است که در آن، مصائب اهل بیت (ع) پس از شهادت آن حضرت ترسیم شده است. تابلویی سرشار از رنگ که شاید بیانگر آن جمله حضرت زینب (س) درباره واقعه عاشورا باشد که فرمود «ما رایت الا جمیلا». او در این اثر در اوج زیبایی و چشم نوازی، غم و اندوه خانواده سیدالشهدا (ع) پس از شهادت ایشان را ترسیم کرده
است. این هنرمند «شام غریبان» را در سال ۱۳۹۴ و با تکنیک آکریلیک روی مقوا در ابعاد ۱۲۳ در ۱۴۳ سانتی متر ترسیم و در همان سال به موزه اهدا میکند.
ضامن آهو ۲
استاد به‌خاطر علاقه‌اش به حضرت رضا (ع)، تابلوی «ضامن آهو۲» را در سال ۱۳۸۸ با تکنیک آکریلیک می‌کشد و یک سال بعد به موزه اهدا میکند. این تابلو، از جمله آثاری است که به صورت خاص درباره حضرت رضا (ع) و موضوع ضامن آهو ترسیم شده است. فرشچیان در این اثرش با رنگ بندی بدیع و خارق العاده‌ای، روایتی را در دل خود جای داده است. او پیش از این، تابلوی دیگری با نام «ضامن آهو» نیز توسط استاد فرشچیان ترسیم کرده که در آن، چهره حضرت رضا (ع) با وضوح بیشتری نمایش داده شده است. این تابلو در موزه سعدآباد قرار دارد.
امتحان سخت
«امتحان سخت» نام اثر دیگری از استادفرشچیان است که در سال ۱۳۸۵ با تکنیک آکریلیک روی مقوا ترسیم شد و سه سال بعد به موزه اهدا می‌شود. او در این تابلو، روایتی از دستور خداوند به ابراهیم خلیل ا... (ع) در قربانی کردن فرزندش اسماعیل را به تصویر کشیده است. در این اثر، حرکت دست ابراهیم (ع) نشان دهنده تصمیم قاطع در برابر اجرای دستور پروردگار است و او با این حرکت دست، پلیدی‌ها را در پس هاله‌ای از نور کنار می‌زند که نشان می‌دهد در پس اطاعت پروردگار، نور و روشنایی برای او ایجاد می‌شود.
یارب
محمود فرشچیان تابلوی «یارب» را در سال ۱۳۷۳ با تکنیک آکریلیک روی مقوا و در ابعاد ۳۸ در ۵۰ سانتی متر ترسیم و در سال ۱۳۷۴ اهدا میکند. این اثر، گونه‌ای از نیایش و دعا را ترسیم کرده است که انسان را از ظلمت به سمت نور هدایت میکند. استاد در اثرش دستی را می‌کشد که به سمت آسمان دراز شده و در روشنایی نور الهی قرار گرفته است، اما حاشیه این دست، در ظلمت و تاریکی قرار دارد.
نیایش
استاد در سال ۷۶ تابلوی «نیایش» را با تکنیک آکریلیک روی مقوا و در ابعاد ۵۶ در ۸۲ سانتی متر ترسیم میکند و در سال ۱۳۷۷ به موزه اهدا میکند.
در این تابلو نیز گونه دیگری از نیایش ترسیم شده است و تفاوت آن با تابلو «یا رب» در این است که در آن، به جای دست، قامت فرد نیایش کننده ترسیم شده است.
در این اثر، حرکت به سمت نور و روشنایی چهره دیده می‌شود که نشان از حرکت شخص دعاکننده از ظلمت به سمت روشنایی دارد.
توسل
تابلوی «توسل» از متفاوت‌ترین آثار محمود فرشچیان است. استاد در این اثر که با طرحی از چهره خودش و در نگاه به گنبد حرم مطهر رضوی ترسیم کرده، اوج ارادتش به امام رضا (ع) را به نمایش می‌گذارد. او در حاشیه اثرش، این گونه نوشته است: «با امید به لطف و عنایت پروردگار توانا و با توسل به حضرت علی بن موسی الرضا (ع) برای شفای همه بیماران جهان طرح گردید. آمین یا رب العالمین» و در حاشیه اثر نیز این گونه نوشته است: «یا امام رضا (ع)ای مولای من؛ شاگرد ناتوانم و استاد من تویی، دستم بگیر و نقش مرا جاودانه ساز.»
«توسل» تنها اثر او در این تالار است که با تکنیک مداد و آبرنگ روی مقوا و در ابعاد ۵۱ در ۵۷ سانتی متر در مشهد ترسیم شده است. بر اساس امضا و تاریخ موجود در این اثر، استاد فرشچیان این تابلو را در سوم اسفندماه ۱۳۷۹ و در زمانی اجرا کرده است که مراحل نصب ضریح «زرین و سیمین» حرم مطهر توسط او طراحی شده و در حال اجرا بوده است.
خمسه آل طیبه
«خمسه آل طیبه» تنها تابلوی تالار استاد فرشچیان است که اثر هنری او نیست، بلکه از جمله میراث خانوادگی استاد است که در سال ۱۳۶۹ به موزه اهدا شده است.
او در اثرش، نقشی از حدیث شریف کسا را یادآوری میکند که در کنار کسای پیامبر رحمت جمع می‌شوند و از این جمع به «پنج تن آل عبا» یا «خمسه طیبه» تعبیر می‌شود.
این هنرمند اثرش را با تکنیک آبرنگ روی کاغذ و در ابعاد ۲۵ در ۳۵ سانتی متر ترسیم کرده است.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
